Bij William Schrikker Jeugdbescherming & Jeugdreclassering (JB&JR) zetten we ons in voor het beschermen van kwetsbare kinderen en jongeren. Veel van deze kinderen of (één van) hun ouders hebben een licht verstandelijke beperking (LVB). Om hen de juiste zorg en begeleiding te kunnen bieden, hebben we veel kennis over en ervaring met deze doelgroep. Maar wat betekent dit specialisme nu eigenlijk en waarom is het zo belangrijk? Annegien, jeugdbeschermer bij William Schrikker JB&JR, vertelt hoe zij haar expertise inzet en de aansluiting zoekt bij deze mensen.

LVB vraagt om specialistische kennis op meerdere gebieden

We werken met mensen met een beperking, daarbij komen we een brede doelgroep met complexe problematiek tegen: “Bij veel van de gezinnen die we begeleiden hebben de ouders en/of kinderen een LVB. Maar we hebben bijvoorbeeld ook te maken met mensen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH) en kinderen met foetaal alcohol syndroom (FAS). Het kan zijn dat de ouders helemaal geen LVB hebben, maar één van de kinderen wel, of andersom. In dat laatste geval zie je dat kinderen hun ouders gaan overstijgen. Verder hebben we ook te maken met mensen die verslaafd zijn, wat ook invloed heeft op het cognitief functioneren. Werken met mensen met een beperking is dus heel breed en de benodigde aanpak varieert daardoor. Dat betekent dat ons specialisme op heel veel gebieden ligt,” vertelt Annegien.

Zorg en begeleiding bieden aan mensen met een LVB begint met aansluiten bij de manier waarop deze doelgroep functioneert. “Een LVB verschilt per persoon en daarmee ook welke manier van communicatie het beste werkt. We zijn getraind om goed met mensen met een LVB te communiceren. We maken hiervoor veel gebruik van beeldmateriaal of tekenen om dingen uit te leggen, maar dat is zeker niet altijd nodig. Ik heb bijvoorbeeld ook wel eens ouders gehad die daarop zeiden: ‘ik ben niet dom’. Dan gebruiken we een andere aanpak. Je hebt namelijk ouders waarbij je echt geen Jip en Janneke taal hoeft te gebruiken, maar die informatie wel op een andere manier verwerken. Om ervoor te zorgen dat ze de informatie goed begrijpen, kan het nodig zijn om dingen meerdere keren uit te leggen. Schriftelijke teksten worden vaak wel begrepen, maar het helpt wanneer deze concreet en kort zijn. We zien dat onze cliënten duidelijke en directieve communicatie het fijnst vinden. Ze voelen het namelijk aan als je niet transparant en niet eerlijk bent.”

Kijken naar wat achter het gedrag zit

Naast duidelijke communicatie is het belangrijk om het vertrouwen te winnen. Annegien: “We komen niet zomaar bij iemand thuis. Er is een jeugdbeschermingsmaatregel opgelegd door de kinderrechter, dus de relatie moet je eerst opbouwen. Je moet de ander heel goed kunnen aanvoelen om te bepalen hoe je het beste bij diegene aansluit. Bij één jongere werkt het bijvoorbeeld alleen als ik dingen uitbeeld, een soort hints. Bij sommige mensen met een LVB is er schaamte, omdat ze dingen niet meteen snappen. Soms reageren ze juist heel basaal door hun beperking. We laten ons daardoor niet intimideren, maar proberen dan snel te bepalen wat de onderliggende oorzaak is. Bijvoorbeeld dat vader boos is, omdat hij me niet heeft begrepen. Bij elk persoon is het uitzoeken wat werkt. Wij kunnen kortom goed met deze mensen omgaan en ik denk dat dat ons specialist maakt. ”

De beperking die deze mensen hebben, maakt hen ook kwetsbaar. Zo zien wij dat ze veel vaker slachtoffer zijn van seksueel misbruik of mishandeling. “Wij zijn goed getraind om dit te herkennen door de verplichte training ‘Stoppen en signaleren van seksueel misbruik’. Mensen kunnen niet altijd woorden geven aan het misbruik. Daarom zijn we heel alert op signalen die hierbij horen.”

Focus op wat wél mogelijk is

Het specialisme van onze jeugdbeschermers zorgt er ook voor dat ze goed in kunnen schatten wat mensen met een LVB wel en niet kunnen. “Als je niet goed kunt aansluiten bij wat onze cliënten wel en niet kunnen, zou je snel over gaan tot uithuisplaatsingen of een gezagsbeëindigende maatregel. Het kan namelijk lijken alsof de ouder niet meewerkt, maar vaak is het zo dat de ouder niet goed begrijpt wat je wil en waar diegene aan moet werken. Wij kijken altijd wat er nog wél mogelijk is. Dat zie ik als onze kracht.”

Het is belangrijk om de kennis over LVB op peil te houden. Annegien doet dat op verschillende manieren. “Als jeugdzorgwerkers zijn we SKJ-geregistreerd, dus moeten we regelmatig via opleidingen de benodigde punten halen. Intern versterken we elkaar door tweewekelijkse casuïstiekbesprekingen over cases waarin belangrijke beslissingen genomen moeten worden. Verder hebben we ook intervisie, waarbij we goed naar onszelf kijken en hoe we ons werk aanpakken.”

Voor mensen die in hun werk te maken hebben met ouders of kinderen met een LVB wil Annegien meegeven om vooral duidelijk naar ze te zijn. “Behandel mensen met een LVB niet alsof ze dom zijn, want dat zijn ze absoluut niet. Ze hebben alleen een beperking. Met humor kun je vaak veel voor elkaar krijgen. Mijn ervaring is: wees maar gewoon duidelijk. Juist als je niet duidelijk bent als ketenpartner, loopt bij hen de frustratie op. Omdat ze voelen dat je dan niet eerlijk bent. Het is belangrijk dat je heel duidelijk bent.”

Werken met mensen met een LVB kan uitdagend zijn, maar heeft veel mooie kanten. “Ik vind het fantastisch om met deze doelgroep samen te werken. Niet voor niks werk ik hier al 14 jaar, want geen dag is hetzelfde.”